ગુજરાતમાં સાયબર ક્રાઇમ: કેન્દ્ર સરકારે 2017માં મહિલાઓ અને બાળકો માટે સાયબર ક્રાઇમને રોકવા માટે CCPWC (Cyber Crime Prevention against Women and Children) યોજના શરૂ કરી હતી, પરંતુ આ યોજનાની ફાળવણીમાં નોંધપાત્ર કમી રહી છે.
2017માં, ભારત સરકારના ગૃહ મંત્રાલય દ્વારા CCPWC સ્કીમને અમલમાં મૂકવામાં આવી હતી, જેનું મુખ્ય હેતુ મહિલાઓ અને બાળકો સામે સાયબર ક્રાઇમના મામલાઓની વધતી સંખ્યાને રોકવાનું હતું. આ યોજનાને રાજ્યોએ વધુ અસરકારક બનાવવા માટે આર્થિક સહાય ફાળવવાની હતી. જોકે, આ યોજનાના અમલમાં ગુજરાતને માત્ર 3.45 કરોડ રૂપિયાની રકમ ફાળવવામાં આવી છે, અને તે પણ છેલ્લા 4 વર્ષથી એક પણ રૂપિયો નથી મળ્યો.
3.45 કરોડ રૂપિયાનું ફાળવણું – અને એનો વાસ્તવિક અર્થ:
ગૃહ મંત્રાલયના આંકડાઓ અનુસાર, ગુજરાતમાં સાયબર ક્રાઇમના કેસોમાં સતત વધારો જોવા મળ્યો છે. 2023માં, મહારાષ્ટ્રમાં 1,97,547 સાયબર ક્રાઇમના કેસ નોંધાયા હતા, જ્યારે ગુજરાતમાં 1,21,701 કેસ નોંધાયા હતા. આ આંકડાઓ પાસેથી આંદાજ લગાવવામાં આવે છે કે, ગુજરાતમાં સાયબર ફ્રોડની ફરિયાદો મોટા પ્રમાણમાં વધી રહી છે.
વિશેષત્વે, ગુજરાતમાં સાયબર ક્રાઇમના દરના આંકડાઓ વિસંગત છે. દેશમાં સૌથી વધુ સાયબર ક્રાઇમના કેસ ઉત્તર પ્રદેશ અને મહારાષ્ટ્રમાં નોંધાયા છે, પરંતુ વસ્તી અનુસાર ગુજરાતનું ક્રાઇમ દર સૌથી વધુ છે.
- ઉત્તર પ્રદેશ (24 કરોડની વસ્તી): દર 1000 લોકોમાં 0.81 સાયબર ક્રાઇમ
- મહારાષ્ટ્ર (12 કરોડની વસ્તી): દર 1000 લોકોમાં 0.98 સાયબર ક્રાઇમ
- ગુજરાત (7.11 કરોડની વસ્તી): દર 1000 લોકોમાં 1.71 સાયબર ક્રાઇમ
આ આંકડા દર્શાવે છે કે ગુજરાતમાં સાયબર ક્રાઇમની સ્થિતિ અન્ય રાજ્યો કરતા વધારે ગંભીર બની રહી છે, અને રાજ્યમાં તેને રોકવા માટે વધુ સહાય અને સંસાધનોની જરૂર છે.
4 વર્ષથી કોઈ સહાય ન મળવી – કેન્દ્રની નિષ્ફળતા:
2017થી 2023 સુધી, ગુજરાતને કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા ફાળવવામાં આવેલી રકમ ખુબ જ ઓછી રહી છે. જો કે, આ યોજનામાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે CCPWC અંતર્ગત રાજ્ય સરકારને સાયબર ફોરેન્સિક લેબ, સાયબર તાલીમ કેન્દ્રો, જુનિયર સાયબર સલાહકારો, LEA કર્મચારીઓ અને અન્ય ન્યાયિક અધિકારીઓ માટે તાલીમ આપવામાં આવશે. આ માટે તાત્કાલિક સહાય અને ફાળવણીની જરૂરીયાત હતી, પરંતુ તે 4 વર્ષથી સંપૂર્ણપણે ગાયબ છે.
ગુજરાતમાં કેસોના નિકાલની સ્થિતિ:
2023માં નોંધાયેલા 1.21 લાખ સાયબર ક્રાઇમના કેસોમાંથી લગભગ 50,000 જેટલા કેસો હજી સુધી ઉકેલાઈ નથી. આમાંથી વધુ પડતા કેસો એ એવા છે જેમણે આજે સુધી કોઈ સ્પષ્ટ જવાબદારી ન ગણી છે. રાજ્યના પોલીસ વિભાગને એવી સ્થિતિમાં મુકાયું છે, જ્યાં સ્ટાફની નમણી સંખ્યા અને વધુ કાંટિયું સાધનોની અભાવ છે. જે રીતે અનેક કેસો અટકાવાયા છે, તે જાણીતું કારણ છે.
ગૃહ મંત્રાલયના આંકડાઓમાં વિસંગતિ:
ગૃહ મંત્રાલય દ્વારા કેટલાક આંકડાઓમાં વિસંગતિઓ પણ જોવા મળી રહી છે. 2017-18 માટે, મંત્રાલયે જાહેર કરેલા આંકડાઓ અનુસાર, ગુજરાતને 2.72 કરોડ રૂપિયાનું ફાળવણી કરાયું હોવાનું દર્શાવાયું હતું, પરંતુ મંત્રાલયની વેબસાઇટ પર ઉપલબ્ધ આંકડાઓ અનુસાર ફક્ત 29.90 લાખ રૂપિયાની જ ફાળવણી થઈ છે. આ આંકડાઓમાં દ્રષ્ટિભંગી વિસંગતિ આ બધા માટે એક ચિંતાનો વિષય બની રહી છે.
આ 2.30 કરોડ રૂપિયાનું મંજુર કરવું છતાં, ફક્ત 29.90 લાખ રૂપિયાની જ ફાળવણી કેવી રીતે થઈ શકે છે, તે પ્રશ્ન આજે પણ પૂછી રહ્યો છે. આ માહિતીમાં વિસંગતિ અને ખોટી ગણતરીઓ, સાયબર ક્રાઇમના મામલાઓ માટે આરોગ્યદાયક મૌલિક યોજનાઓને અસર કરી રહી છે.
અંતે:
ગુજરાતમાં સાયબર ક્રાઇમના વધતા કેસ અને તેને રોકવા માટે કેન્દ્ર સરકારથી આવતી થતી મદદની અછત વચ્ચે, રાજ્યના પોલીસ વિભાગ માટે આજીવિકા અને સાધનોની મર્યાદિત સંખ્યા, એંધણ અને વધુ સહાયની જરૂરિયાત છે. કેન્દ્ર સરકારે હાલના આંકડાઓમાં વિસંગતિઓ દૂર કરી, વધુ સહાય ફાળવવી જરૂરી છે, જેથી ગુજરાતમાં મહિલા અને બાળકોને સાયબર ક્રાઇમથી બચાવવાનો માર્ગ પ્રગટ કરી શકાય.
